12 pytań, które pomogą Ci w diagnozie Twojego problemu.

Od wielu lat, diagnostyka problemów hormonalnych wyszła już ponad samą niedoczynność/nadczynność tarczycy. Niestety, dokładne badania hormonów i kortyzolu to do dzisiaj rzadkość. Jeśli nie czujesz, że Twoje leczenie pomaga Ci zaadresować wszystkie Twoje problemy, lub dopiero zaczynasz swoją “ścieżkę diagnostyczną”, warto spędzić parę minut i przyjrzeć się kilku symptomom poniżej i temu co mogą oznaczać. Weźmy się zatem do pracy. 

Czy w ciągu ostatnich 6 miesięcy odczuwasz:

• zmęczenie, 
• przytłoczenie, 
• napięcie,
• “brain fog” (mgła mózgowa – ciężko się skupić, trochę jakbyś był/ła za szybą), 
• brak energii, 
• wahania wagi,
• problemy z menstruacją,
• łaknienie słodyczy,
• wahania nastroju?

Wszystkie te symptomy są związane zarówno ze zdrowiem tarczycy jak i nadnerczy. Dlaczego są one podobne i jak rozpoznać (poza badaniami) co przeważa u Ciebie?

Nadnercza vs. Tarczyca

Tarczyca i nadnercza to gruczoły produkujące hormony. Obydwa są ściśle związane z podwzgórzem i przysadką w naszym mózgu. Tam znajduje się ich wspólne centrum dowodzenia. Nadnercza są częścią tzw. osi stresu (HPA). To oznacza, że są one odpowiedzialne za naszą reakcję na stres. Warto zaznaczyć, że dla naszego organizmu, stres to nie tylko stres emocjonalny, czy trauma, ale też stany zapalne w organizmie, toksyny i problemy układu pokarmowego.

Obydwa gruczoły przyczyniają się do regulacji energii, hormonów, funkcji poznawczych (pamięć, skupienie), co sprawia, że symptomy przy problemach z nadnerczami i przy niedoczynności tarczycy mogą być bardzo podobne i czasem prowadzić do błędnych diagnoz.

Jak więc rozpoznać, czy mamy do czynienia z nadnerczami, czy też chorą tarczycą? A może to i to? Poniżej zobaczycie podobieństwa i różnice, które mogą wam pomóc przy ocenie symptomów.

Niedoczynność tarczycy/Hashimoto vs. Zmęczone nadnercza

Energia

• Tarczyca: ogólnie lekkie zmęczenie w ciągu dnia, w cięższych przypadkach zmęczenie może być odczuwalne niemal non-stop.

• Nadnercza: najpierw możemy odczuć fluktuacje energii, czyli najczęściej będzie to zmęczenie o poranku (nawet po całej przespanej nocy), potem przypływ energii wieczorem i późnym wieczorem. Częste pobudki w nocy i problemy z zaśnięciem. W fazie drugiej przy wyeksploatowanych nadnerczach możemy odczuwać zmęczenie niemal nieustannie (podobnie jak przy niedoczynności tarczycy). Jeśli chodzi o poziom energii, to przy zmęczonych nadnerczach, po odpowiedniej ilości relaksu, czasu wolnego, odpoczynku możesz odbudować swoje zasoby i zobaczyć poprawę, ale przy niedoczynności tarczycy już nie.

*Wskazówka: jeśli po wysiłku czujesz się lepiej, prawdopodobnie masz niski poziom hormonów tarczycy, jeśli gorzej, to prawdopodobnie masz osłabione nadnercza.

Trawienie

• Tarczyca: często można spotkać się z refluksem, zaparciami czy nieszczelnym jelitem.

• Nadnercza: często spotykana jest dysbioza, zespół jelita drażliwego, ale i podobnie jak przy tarczycy, nieszczelne jelito.

Waga

• Tarczyca: przy niedoczynności, czy Hashimoto, można zauważyć duże skoki wagi w dosyć krótkim czasie, czyli kilka kilogramów (nawet do 10 kg) w ciągu miesiąca. Nawet jeśli nie było zmian w diecie. Bardzo ciężko też wagę zrzucić.

• Nadnercza: waga nadbudowuje się z czasem lub może się zwiększyć po ciężkim, stresującym okresie. W czasie, gdy nasze nadnercza stoją na straży, domagają się czegoś łatwego do przyswojenia, czegoś co szybko daje dużą dawkę energii. Co ciekawe, aby tą pętlę zacieśnić, pączki i słodycze, rzeczywiście smakują nam wtedy LEPIEJ! Przy problemach z nadnerczami, możemy mieć ogromną chęć na podjadanie. Tłuszcz będzie odkładał się w obrębie brzucha, grozi nam tak zwana “oponka”. Niestety mam więcej złych wiadomości, nasza siła woli będzie mocno zachwiana, a dzieje się tak ze względu na to, że kortyzol sabotuje działanie kory przedczołowej, czyli miejsca gdzie znajduje się ośrodek podejmowania decyzji, wyrażanie swojej osobowości czy właśnie silna wola.

Cholesterol i układ sercowo-naczyniowy

• Tarczyca: najczęściej będzie związana z wysokim cholesterolem.

• Nadnercza: cholesterol może być podniesiony wraz z insulinoopornością i nieregularnym rytmem serca. 

Mięśnie

• Tarczyca: bardzo często towarzyszą jej bóle stawów, ścięgien i ogólne osłabienie mięśni (często spotykany zespół cieśni nadgarstka).

• Nadnercza: bóle mięśni i stany zapalne ale też zmęczenie. Może prowadzić do fibromialgii i utraty kości.

Nastrój

• Tarczyca: gdy mamy do czynienia z niedoczynnością tarczycy, będzie to się wiązało z symptomami przypominającymi depresję lub z depresją. Możemy odczuwać przytłoczenie, smutek, lęk, trudności w skupieniu lub podejmowaniu decyzji. Gdy mamy do czynienia z niedoczynnością i nadnerczami będziemy odczuwać dodatkowo nadwrażliwość czy napięcie.

• Nadnercza: przy problemach z nadnerczami, większą uwagę zwróć na problemy z  napięciem, nadwrażliwością, zniecierpliwieniem, niepokojem, poczuciem jakby “coś wisiało w powietrzu”, lub jakby ciągle coś było nie tak. Te odczucia będą częściej związane z tzw. pierwszą fazą czyli z przestymulowanymi nadnerczami, następna faza pojawia się, gdy nasza nadnercza stają są wyczerpane. Wyczerpane nadnercza dają objawy podobne do depresji.

Hormony

• Tarczyca: przy problemach z tarczycą możemy mieć problem z zajściem w ciążę, problemy z wyprodukowaniem mleka, czy też z depresją poporodową.

• Nadnercza: najczęściej nieregularne (bądź w ogóle brak) miesiączki, problemy z zajściem w ciążę czy porodem siłami natury, obniżone libido. 

Gdy nasze nadnercza są już wyeksploatowane objawy będą bardziej przypominać te związane z małą ilością hormonów tarczycy. Poniżej zobaczysz test, który pomoże Ci ocenić, czy Twoje nadnercza potrzebują uwagi.

Jak się mają moje nadnercza?

1. Masz problemy z zaśnięciem, nawet gdy jesteś zmęczony, czyli jak to mówią jesteś tired & wired (zmęczony i nakręcony – czasem widzę to u swoich dzieci:)), gdy wstajesz rano nie czujesz się wypoczęty. 
2. Bardzo łatwo Cię rozdrażnić, łatwiej niż zwykle, czy niż byś tego chciał.
3. Masz ogromną ochotę na słodkie, słone lub tłuste przekąski.
4. Jesteś bardzo zmęczony ok 3-4 po południu, wtedy właśnie najbardziej ciągnie Cię do kawy czy słodyczy,
5. Przybierasz na wadze, a szczególnie zaczyna się coś dziać w obrębie Twojej talii, brzucha. 
6. Czujesz się napięty i jakby nie w nastroju, defensywny. 
7. Częściej chorujesz i jesteś dłużej chory, choroba się ciągnie.
8. Masz problem z zajściem w ciąże, hormony są nie na miejscu, masz niskie libido. 
9. Twoje skupienie czy pamięć jest gorsza niż była wcześniej. 
10. Układ pokarmowy jest totalnie rozregulowany, rozwolnienia lub zaparcia.  
11. Szybko irytujesz się głośniejszym dźwiękiem.
12. Jasne światło Cię denerwuje (bardziej niż normalnie).

Za każde „tak” otrzymujesz 1 punkt. Wystarczy je zsumować i sprawdzić wynik poniżej. 

0-3 punkty: Dobra wiadomość! Prawdopodobnie doświadczasz “odpowiedniej” ilości stresu lub też Twoja odporność na stres jest na tyle wysoka, że nie musisz się martwić. Oby tak dalej!:)

>3 punkty: Im wyższa liczba punktów tym bardziej Twoje nadnercza potrzebują regeneracji. Oznacza to, że warto przyjrzeć się jak wygląda Twój codzienny poziom stresu i jak na niego reagujesz. Czy przeżyłeś/łaś niedawno traumę lub operację? To jest też czas by zrobić odpowiednie badania. 

Co dalej? 

Jeśli współpracujesz z lekarzem, health coachem czy dietetykiem i zauważyłeś/łaś u siebie symptomy wyczerpania nadnerczy warto na to zwrócić uwagę przy kolejnej wizycie. Szczególnie jeśli występuje u Ciebie również niedoczynność tarczycy i/lub Hashimoto.

Tarczyca i zmęczone nadnercza mają nie tylko wpływ na podobne elementy naszego zdrowia, ale są też od siebie zależne. Oznacza to, że nasze problemy tarczycą będą wpływać na funkcjonowanie naszych nadnerczy i odwrotnie. Jest to jednak temat na osobny artykuł. Jeśli więc jesteś np. na lekach na niedoczynność tarczycy, a symptomy nie ustępują, będzie oznaczać to niezaadresowane problemy z nadnerczami.

Pomocne badania w diagnozowaniu zmęczonych nadnerczy:

• 24-godzinny test kortyzolu i DHEA ze śliny.
• Morfologia. 
• ACTH i CRH.
• Stosunek poziomu 17-HP do kortyzolu (u osób z zaburzonym funkcjonowaniem nadnerczy będzie zazwyczaj podniesiony poziom 17-HP, czyli prekursora kortyzolu).
• Panel tarczycowy (TSH, FT3, FT4, rFT3).

Stabilizowanie nadnerczy

Leczenie nadnerczy polega na zbalansowaniu pracy hormonów nadnerczy. Jest to niestety dość długi proces. Musisz pamiętać, że wyleczenie problemów z nadnerczami wymaga zaangażowania i pracy na wielu płaszczyznach. Nie ma tutaj prostego i szybkiego leku. Często będzie to praca z psychologiem czy coachem, dieta, zmiana nawyków i zaadresowanie tego, jak tryb życia wpływa na układ hormonalny. Tutaj pięknie widać, jak mocno emocje wpływają na nasze ciało.

Przy wspomaganiu nadnerczy pomocne będą:

• Witamina C
• Witaminy z grupy B (zwłaszcza B5, B6, B12)
• Magnez 
• Cynk 
• Korzeń Lukrecji 
• Ashwagandha
• Różeniec górski

Jeśli chodzi o możliwości leczenia tarczycy, więcej znajdziecie tutaj. 

Bibliografia

1. Bowthorpe J. A. Stop The Thyroid madness. Laughing Grape Publishing LLC, Fredericksburg, 2008.
2. Brownstein D. Overcoming Thyroid Disorders. West Bloomfield, MI: Medical Alternatives Press, 2008.
3. Cohen S. Tarczyca. Diagnoza i leczenia. Oficyna Wydawnicza ABA, 2018.
4. Durrant-Peatfield B. Your Thyroid and How to Keep it Healthy. Hammersmith Press, 2006.
5. Romm A. The Adrenal Thyroid Revolution. Harper One, 2019.